موزیک عروسی | (تاریخچه و تحولات) موزیک عروسی | انواع موزیک های عروسی

وجود آلات موسیقی و ضرب آهنگ آن از دیرباز در فرهنگ و آداب و رسوم ما ایرانی ها وجود داشته است. نقش موسیقی در اغلب جشن های ایرانی پررنگ است. اما جشن عروسی به عنوان مهمترین جشن در میان خانواده ها، آمیختگی نزدیکی با موسیقی پیدا کرده است. موسیقی شاد و ریتمیک، می تواند به مهیج تر کردن فضای عروسی کمک کرده و باعث ساختن محیطی شاد و دلنشین شود.

موسیقی های محلی:

در میان اقوام مختلف ایرانی، موسیقی ریشه و اصالت دارد. موسیقی در رگ و خون ایرانی ها تنیده شده است و اغلب اقوام ایرانی بر اساس رسم و آیین پدران خود، علاقمندی به موسیقی محلی را حفظ کرده اند. شاهد این مدعا، میزان استقبال از موسیقی های محلی در جشن ها و مراسم های عروسی است.

موسیقی در منطقه ی آذربایجان:

موسیقی سنتی در میان اقوام مختلف بازتابی از زندگی، روحیات و احوال مردم آن منطقه است. موسیقی آذربایجان نیز بر اساس همین تفکر شکل گرفته و جزو قدیمی ترین و اصیل ترین موسیقی های محلی کشورمان به شمار می رود. موسیقی محلی آذربایجان با ضرب آهنگ تند و مهیج برای مجالس عروسی بسیار مناسب بوده و طرفدار بی شماری دارد.
تمام احساسات ملی و میهنی، شرح قهرمانی ها، هجران و وصال، پیروزی ها و شکست ها، همه و همه در موسیقی آذربایجان متجلی است. نحوه ی اجرا، پختگی صدا، تسلط خواننده و نوازنده بر آواز و ساز محلی، همه جزئی جدایی ناپذیر از این نوع موسیقی است.

رقص و حرکات موزون، در منطقه ی آذربایجان نیز ریشه در تاریخ و فرهنگ منطقه دارد. حرکات تند و پیچ و تاب های بدن، صورتی خندان و ظرافت های خاص در اجرای رقص های مردانه و زنانه، همگی به نوعی بازتابی از  فرهنگ بومی منطقه هستند. رقص آذری دارای اصالت و ریشه های کهن در تاریخ و فرهنگ ایران زمین است.
تار آذری، قوپوز(عاشیق سازی)، کمانچه آذری، بالابان(نوعی ساز بادی)، قره نی (کلارینت)، گارمان(آکاردئون)، ناقاره (نقاره)، قاوال (دایره)، از سازهای معروف در موسیقی اذربایجان هستند.

موسیقی در منطقه ی کردستان

با وجود هجمه های فرهنگی فراوان، از سوی کشورهای مختلف، هنوز هم موسیقی کردستان به دلیل ریشه های عمیق و پیشینه ای غنی، همچون گذشته پویا و قوی به حیات خود ادامه می دهد.
موسیقی در کردستان و مناطق کرد نشین نیز به جزئی از زندگی مردم تبدیل شده است. موسیقی کردی از نظر غنا و اصالت بسیار قابل توجه است. در مناطق کرد نشین، موسیقی به سه دسته ی مختلف تقسیم می شود. موسیقی روستایی و سنتی که در میان مردم روستا نشین و عشایر رواج دارد، موسیقی شهری که توسط موسیقی دان های معروف و سرآمد در جای جای کشور اجرا می گردد، موسیقی دینی که مربوط به اعیاد دینی و مذهبی است.

در کنار موسیقی اصیل، وجود ساز های محلی و همچین رقص محلی نیز به اعتلای فرهنگ بومی مردم منطقه کمک شایانی کرده است.
رقص کردی نیز همچون رقص مردم آذربایجان، برگرفته از سنت ها، فعالیت ها و آیین های خاص مردم منطقه است و در تمام طول تاریخ به دور از ابتذال و آلودگی، بازتابی از  اعتقادات، ارزش ها و باورهای مردم کردنشین بوده است.

موسیقی در منطقه خراسان

یکی دیگر از موسیقی های ریشه دار و اصیل ایرانی را باید در منطقه ی خراسان جستجو کرد. جایی که محل پیوند فرهنگ های مختلف از ترک و لر و کرد تا بلوچ و کرمانج است. موسیقی خراسان بیشترین تاثیر خود را از اقلیم و جغرافیای منطقه گرفته است و از این رو به دو دسته ی موسیقی جلگه ای و کوهپایه ای تقسیم شده است.
برجسته ترین ویژگی موسیقی خراسان، داستان پردازی در خلال اجرای موسیقی است. لحن حماسی و داستان های اساطیری در موسیقی خراسان جایگاه ویژه ای دارد.
قابلیت های موسیقیای بالا در میان نواهای خراسانی، حتی در تکامل موسیقی ایرانی و دستگاه های موسیقی نیز نقش مهمی را ایفا کرده است.
ساز دو تار از جمله سازهای پرطرفدار و پر کاربرد در موسیقی خراسان به شمار می رود. از دیگر سازهای معروف موسیقی خراسانی می توان به سورنا و دهل نیز اشاره کرد.
چوب بازی، رقص چکه، رقص دهل، گندم درو و… از جمله رقص های محلی خراسان به شمار می روند. ویژگی این نوع رقص ها گروهی بودن آنهاست. همچنین رقص فنجان نیز از دیگر رقص های معروف منطقه است که بیشتر در مراسم عروسی اجرا می شود.

موسیقی در منطقه  گیلان

منطقه ی شمال کشور، به دلیل پیوند های فرهنگی اقوام مختلف، دارای موسیقی بسیار غنی و اصیلی است. موسیقی در این منطقه بر خلاف سایر نقاط کشور، دارای یک سبک واحد نیست. به این معنا که در خصوص تنوع آوازها، سبک های موسیقی ، ملودی و ریتم ها با گونه های متفاوتی در نقاط مختلف گیلان مواجه هستیم.

در گیلان برای مراسم عروسی، با سبک موسیقی ویژه و خاصی رو به رو هستیم که با سبک های دیگر موسیقی این منطقه تفاوت دارد. موسیقی این نواحی، در دوره های اخیر با نفوذ سازهای جدید و تلفیق سنت و مدرنتیته، دچار تغییرات متعددی شده است. ترکیب طبیعت بکر و زیبایی های آن را در موسیقی این منطقه به خوبی می توان مشاهده کرد. روح شادی و نشاط در موزیک گیلان جاری و سازی است. موسیقی در هر منطقه هویت خود را مدیون ستاره های موسیقی آن منطقه است و همین نکته هم درباره ی موسیقی گیلان صدق می کند. ستاره هایی در این خطه به دنیای موسیقی معرفی شده اند، در عرصه ی موسیقی کشور به چهره هایی مطرح و به نام تبدیل شده اند. امروزه از موسیقی سنتی و محلی گیلان در مراسم های مختلف شادی از جمله عروسی بهره گرفته می شود. از آن جایی که موسیقی و ترانه های محلی و فولکلوریک، یکی از راه های عمده ی انتقال فرهنگ نسل های گذشته به نسل جدید است؛ باید در حفظ و نگهداری این قبیل موسیقی ها کوشا باشیم.

موسیقی در منطقه مازندران

تاثیر موسیقی بر روح و جان انسان ها غیر قابل انکار است. نوای دلنشین سازهای محلی و جاری شدن طنین موسیقی محلی در شادی آفرینی و ایجاد شور جمعی غیر قابل کتمان است.
نکته ی قابل توجه درباره ی موسیقی مازنی این است که این موسیقی آوازی به طور سنتی در غرب و مرکز این استان بدون ساز اجرا می شود. موسیقی آوازی بخش مهمی از موسیقی های منطقه را تشکیل می دهد.
سازهای رایج در مازندران عبارتند از : لَله وار،  دسرکوتن، دایره، سرنا، کمانچه، غزنه و دوتار در شرق مازندران.
موسیقی این خطه از کشورمان بیشتر در دستگاه های سه گاه و همایون ، دشتی و شور اجرا می گردد.
رقص محلی مازندران “چکه سما” نام دارد. یک نوع رقص غنایی با مضمونی عاشقانه که با حرکات تندی همراه است. این رقص طرفدارن بسیاری در منطقه ی طبرستان دارد.

موسیقی در منطقه خوزستان

موسیقی جزو جدایی ناپذیری از زندگی مردم خوزستان است. هنری که با تلفیق شدن با رقص، حالتی نمایشی نیز به خود گرفته است. در جشن ها و مراسم های عروسی موسیقی سنتی این خطه جایگاه ویژه ای دارد.
بسیاری از صاحب نظران حوزه ی موسیقی بر این امر تاکید می کنند که این منطقه به دلیل پیوندهای قومیتی گسترده، دارای موسیقی بسیار ریشه دار و فاخری است. موسیقی این دیار با موسیقی بومیان آفریقایی نیز پیوستگی های عمیق و ریشه داری دارد.

موسیقی و آوازی موسوم به سبالو، در این منطقه اجرا می شود که در آن آواز، با ضرب دایره همراه است و در آن خوانندگان گرداگرد هم به شکل دایره وار نشسته و با ضرب آهنگ موسیقی شانه هایشان را به چپ و راست حرکت می دهند، گفته می شود این نوع اجرای موسیقی از رقص و موسیقی آفریقایی الهام گرفته شده است.
موسیقی رایج دیگر در این منطقه، یزله نامیده می شود که  تنها با دست زدن همراه است. ملودی در این موسیقی اهمیت ویژه ای دارد و ترانه در درجه  ی دوم اهمیت قرار می گیرد.
بیشتر مردم خوزستان با موسیقی آشنا هستند و و آوازهای محلی را به خوبی اجرا می کنند. از جمله سازهای موسیقی در این منطقه  نی جفته، سرنا، تار، تنبک، دایره، دهل و نی انبان است.
مردم عرب زبان این منطقه نیز موسیقی و لحن آوازی مخصوص خود را دارند، سازهای عربی دارای شور و هیجان بسیاری است و در مراسم های رقص و عروسی مورد توجه زیادی قرار می گیرد. موسیقی عربی توسط سازهایی نظیر : مطبگ، دف، رباب، سنتور و دَمام اجرا می شود.

موسیقی در استان هرمزگان

سازهای موسیقی نظیر بربط، عود، دهل، جهله و …. برای سرگرمی و همچنین محلی برای کسب درآمد، توسط بخشی از مردم استان مورد استفاده قرار می گیرند.
آواهای موسیقیای هرمزگان و بندعباس  بر گرفته از سنت ها و آیین های مردمان این دیار است. موسیقی به شدت متاثر از محیط جغرافیایی است. موسیقی این منطقه اغلب با رقص همراه است.
در رقص لیوا و رقص خنجرسازی، از دهل های بزرگ و نوعیی از سازهای بادی استفاده می شود که مخصوص مجالس جشن و شادی و پایکوبی است.
رقص محلی مردم این خطه، به ویژه شهر بندعباس پیوندهای عمیقی با فرهنگ عامه ی مردم دارد. این رقص مخصوص صیادان است و در آن رقصندگان دایره وار چرخیده و همراه حرکت های موزون اشعاری را زمزمه می کنند.
موسیقی بندری به دلیل ریتم شاد و پر هیجان معمولا طرفدارن بی شماری در سراسر ایران دارد و اغلب یک پای ثابت در مراسم های عروسی به شمار می آید.

موسیقی در سیستان و بلوچستان

به دلیل نزدیکی به کشور هندوستان، موسیقی این دیار به شدت متاثر از موسیقی هندی است. موسیقی بلوچی انواع متعددی دارد که هر یک از آن ها به بخشی از زندگی مردم این منطقه مربوط می شود:
لارو شَشِگانی از جمله آوازهایی است که در مراسم عروسی خوانده و اجرا میشود.
نازینک که به ترانه های مراسم های عروسی گفته می شود و متن اشعار آن برای عروس و داماد متفات است.
لارو هم به آخرین روز از مراسم عروسی مربوط می شود که متن ترانه هایش ریتمیک بوده و شاید بتوان گفت که متن ترانه بیش از موسیقی در آن اهمیت دارد.
مردم سیستان و بلوچستان، با هنر و خلاقیت خود در طول تاریخ، در زمینه ی موسیقی حرف های بسیاری برای گفتن داشته اند و نوا ها و ترانه های به یاد ماندنی را خلق کرده اند که برگرفته از  تمدنی کهن و اصیل و ریشه دار است. یکی از هنر های نمایشی اصیل و خاص این منطقه، رقص شمشیر است که در اغلب مراسم های جشن و عروسی نیز اجرا می شود. در رقص شمشیر که معمولا دو نفره اجرا می شود، هر رقصنده با دو شمشیری که در دست دارد ضمن رجزخوانی و چرخ زدن، به حمله و دفاع می پردازد.

نکته ی پایانی:

استفاده از موسیقی و رقص های سنتی می تواند به اعتلای فرهنگی کشور و آشنایی نسل جوان با هنر اصیل ایرانی کمک کند. موسیقی سنتی و محلی با روح و جان مردم آمیخته است. زیبایی، اصالت، شور و هیجان و شادی را می توان در این نوع موسیقی یافت. موسیقی محلی می تواند به عنوان یکی از غنی ترین موسیقی های ایرانی در مجالس عروسی ما نقش ایفا کند.